Geschreven door: Peter van der Ven, Relatie- en gezinstherapeut (EFT)
www.heartconnection.nl

01 april, 2020;

De coronacrisis laat zien hoe belangrijk het is om verbonden te zijn met elkaar in deze situatie die kan leiden tot angst en defensieve reacties. We reageren automatisch emotioneel wanneer we angst ervaren, die we kunnen overbrengen op onze partner en kinderen. Dit kan dan leiden tot escalerende situaties en wederkerige defensieve reacties. Wees daarom aanwezig voor elkaar en luister zonder afleiding van schermen/ werk/ kinderen. Leg je telefoon neer, kijk naar elkaar en zeg: “Ik ben er voor je. Hoe kan ik helpen en wat heb je nodig?” en reageer dan met “Ik voel me nu angstig over…” of “Ik heb nodig dat…”.

Zorg voor nabijheid naar elkaar en help elkaar om niet:

• Kritiek te geven en de nadruk op tekortkomingen van je partner
• Minachtend te doen door je oog te rollen, spottend te doen en vijandige humor
• Afwerend op te stellen
• Terug te trekken uit een gesprek

Iedereen reageert anders op stressvolle situaties. Hoe je reageert op de kan afhangen van je achtergrond, je persoonlijkheid en de gemeenschap waarin je woont. Stress kan zich dan uiten in?

• Angst en zorgen over je eigen gezondheid en de gezondheid van je dierbaren
• Veranderingen in slaap- of eetpatronen
• Moeite met slapen of concentreren
• Verergering van chronische gezondheidsproblemen
• Toenemend gebruik van alcohol, tabak of andere drugs

Angst kan een enorme bijdrage leveren aan relationele conflicten.

Stressvolle of traumatische gebeurtenissen kunnen sommige stellen dichter bij elkaar brengen ’tegen een gemeenschappelijke bedreiging’, zelfs al is het maar tijdelijk. Maar voor andere stellen kan het mogelijk uit elkaar drijven, door het onthullen van bestaande kwetsbaarheden in de relatie. Het kan ertoe leiden dat partners zich niet gesteund voelen door hun partner of zich misschien eenzaam voelen. Hoewel wordt verteld om nauw contact met anderen te vermijden, is het belangrijk als relatie en gezin niet emotioneel gescheiden te zijn van elkaar.

De dreiging van coronavirus is bijzonder zenuwslopend, omdat het zoveel meer is dan slechts één gevaar: onze fysieke gezondheid, financiële zekerheid, werkgelegenheidssituaties en kinderopvang zijn allemaal aan het veranderen en/of lopen nieuwe risico’s. Angsten rond het coronavirus triggert veel angsten. En angst kan een enorme bijdrage leveren aan relationele conflicten. Zelfs voor degenen onder ons met een gelukkige en stabiele relatie vraagt de coronacrisis om grote uitdagingen. Stress is in deze tijd extreem hoog. Iedereen voelt zich opgesloten. Door het coronavirus en alle maatregelen zit je als gezin meer op elkaars lip. Je kinderen zijn de hele dag thuis, je bent zelf thuis aan het werk of moet je juist in alle bochten wringen om opvang te regelen om zelf nog op je werk aan te komen.

Niemand is vertrouwd met sociale distantiëring.

Partners en kinderen proberen te reageren op deze nieuwe situatie. Vaak zijn beide partners verplicht om bijna al hun tijd door te brengen onder hetzelfde dak. Als gevolg hiervan kan dit onderliggende conflicten oproepen en/of verscherpen als je hiermee niet goed omgaat. Breng jonge kinderen (of zelfs tieners) in een kleine ruimte en het kan een recept zijn voor een ramp of echtscheiding. Niemand is vertrouwd met sociale distantiëring.

Sommige partners willen in deze situatie dicht bij hun partner zijn als gevolg van opkomende angsten. Andere partners gebruiken sociale distantiëring als een manier om problemen in de relatie te vermijden. Hun excuus is dan, ‘Laten we niet over onze relatie praten, laten we afstand nemen, we krijgen anders conflicten’. Ze vermijden liever negatieve emoties in hun leven en met hun partners. Wanneer een grote externe situatie als de coronacrisis gebeurt, hebben ze moeite hoe ze met deze gevoelens moeten omgaan. Compassie, geduld en begrip zijn nodig om de huidige ‘overlevings’ ervaring te veranderen in een ‘bloeiende en groeiende’ ervaring voor de relatie en ouderschap. In plaats van gekibbel terwijl je samen in quarantaine zit, kun je deze tijd gebruiken om je verhouding te versterken.

Samen een ‘veilige haven’ creëren tegenover de sociale distantiëring, groeiende onzekerheid en sociale onrust.

Het goede nieuws is dat partners nu genoeg tijd en mogelijkheden hebben om samen tijd door te brengen en om problemen die ze misschien hebben vermeden, uit te zoeken en te bespreken. Het slechte nieuws is dat kwesties die stellen hebben vermeden in een soort snelkookpan komen en zo voor extra spanning kunnen zorgen. Relaties die al enige spanning hebben en geen manier hebben gevonden om er mee om te gaan kan de huidige situatie tot een spiraal naar beneden gaan leiden. Stellen kunnen in deze situatie samen groeien of uit elkaar groeien. Hoe kun je hiermee omgaan?

Het coronavirus is een ultieme stresstest voor relaties en gezinnen. De coronaviruspandemie dwingt ons allen om niet alleen om te gaan met de gebruikelijke spanningen, maar ook met een gevoel van angst en pijnlijke onzekerheid. Partners hebben zeer verschillende stijlen voor het omgaan met onzekerheid. De een kiest voor een gestructureerde, doelgerichte, proactieve aanpak. De ander is meer passief en fatalistisch. Vaak is een partner bang om gedwongen te worden om de hele tijd een gemeenschappelijke ruimte te delen, terwijl de ander blij is met de verandering en zich er bijna geen zorgen over maakt.

Meestal kunnen we tijdens onzekerheid ons richten op onze partner, naasten of vrienden voor comfort, maar in deze specifieke coronacrisis worden we sterk aangemoedigd – zo niet gedwongen – om onszelf te isoleren. Dat legt een enorme druk op de relatie en het gezin. Het omgaan met deze crisis vraagt veerkracht van iedereen.

13 grote uitdagingen als partners en ouders en hoe je deze kunt aangaan

Heb empathie. Een grote uitdaging is als beide partners verschillend kijken naar de coronacrisis. De ene partner denkt mogelijk dat de hemel omlaag valt en de andere partner denkt dat het allemaal wel meevalt. Als partners verschillende perspectieven hebben, hebben ze verschillende ideeën over wat er gedaan moet worden. De enige manier om daar mee om te gaan, is hierover open praten en de bereidheid om je te verplaatsen in het perspectief van je partner en rekening te houden met elkaar emoties en behoeften. Dit betekent dat je je best doet om te raden welke emotie je partner uitdrukt en dit terug te geven in je eigen woorden: “Je klinkt echt overstuur” of ‘’Je klinkt gestrest”. Zo creëer je emotioneel ‘veilige gesprekken’. Ze dienen tweezijdig te zijn. Het is van belang om tijd in te plannen om te praten over wat je verwachtingen zijn van elkaar in deze spannende tijd.

Angst. Een andere uitdaging is hoe je samen omgaat met angst. In deze tijd kun je overweldigd raken door existentiële angsten over je eigen leven en die van je naasten. In plaats van de gevoelens van je partner te minimaliseren door te zeggen: “Oh er is niets om bang voor te zijn,” zeg dingen als, “Ik weet dat dit een enge situatie is.” Alleen al om weten dat je als partner luistert, kan een groot gevoel van opluchting geven voor je geliefde.

Houd de dingen in perspectief. In een situatie die onzeker is het natuurlijk om veel ‘wat als?’ vragen te hebben. Bij gebrek aan informatie, zal onze angstige geest vaak vullen losse flodders en met worst case scenario’s. Dit kan je het gevoel geven overweldigend, hulpeloosheid of kwetsbaarheid. Hier onder een aantal vragen die je jezelf kunt afvragen om je denken te verschuiven van een ramp naar een meer behulpzame mindset:

• Wat zijn de dingen die wel onder mijn/onze invloed liggen?
• Overschat ik mogelijk het ergste scenario?
• Welke strategieën kan ons helpen om goed om te gaan met deze situatie in deze coronatijd?
• Wat zijn nu kleine nuttige en positieve acties die ik/wij nu kunnen ondernemen?

Dit is al helemaal niet het moment om kritisch te zijn. Het is belangrijk om te zoeken naar wat je partner goed doet en om er waardering voor te geven. Vertel je partner dingen die je gewaardeerd hebt en wanneer je je verbonden hebt gevoeld die dag voordat je gaat slapen. Als je een probleem aan de orde wil stellen, richt je dan op het specifieke gedrag dat je dwars zit in plaats van kritiek te leveren op het karakter of de persoonlijkheid van je partner of kind.

Kort lontje. Praten is gevaarlijk als je gestrest bent. Luisteren is dan een goede manier om met deze stress om te gaan en geen conflicten te veroorzaken. Merk je dat je een kort lontje hebt, neem even een time-out om tot jezelf te komen en te ontspannen. Praat op een rustgevende toon. Je kunt emotionele zorg bieden door een vriendelijke en kalme intonatie die een rustgevende invloed heeft op je partner en kinderen. Maak er een doel van om je partner vriendelijk te behandelen – zelfs als je er geen zin in hebt. Betuig spijt als je onaardig bent geweest en vergeef je partner voor de pijn die hij/zij heeft aangedaan.

Time-out. Als een schijnbaar onbeduidende ruzie toch plotseling uit de hand loopt, stop dan tijdig en spreek af wanneer je hierover verder wil praten als je rustig bent geworden. Een partner roept dan een time-out en zegt terug te zullen komen om het gesprek voort te zetten. Je gaat dan uit elkaar om te kalmeren. Op het afgesproken tijdstip zet je dan het gesprek voort.

Respecteer de onzichtbare grenzen. Stel eerst de vraag of het een goed moment is om te praten of iets te doen. Je kan dan zeggen: “Nou, eigenlijk is het nu geen goed moment, maar wel over 10 minuten.” Als je de hele dag bij elkaar bent, wordt het nog belangrijker om elkaars tijd en gedachten niet voortdurend te storen.

Geef elkaar de ruimte die de ander nodig heeft. De meeste relaties en gezinnen zijn nu gedwongen om in dezelfde leefruimte te blijven, hoe groot of klein dat ook mag zijn. Daar kun je niet omheen. Maar dat betekent niet dat je de hele tijd bovenop elkaar moet zitten. Geef elkaar de ruimte die de ander nodig heeft en wees flexibel. Stress heeft ook invloed op hoe je als partners/ouders met elkaar omgaat. Bespreek hoe je taken als ouders/gezin kan verdelen en de situatie draaglijk houdt voor iedereen. Ruzie ligt sneller op de loer dan normaal. Leg dit ook uit aan de kinderen wat het gevaar is, zodat ze zich ook verantwoordelijk voelen voor het volbrengen van deze taken.

Vraag naar wat de behoefte is van je partner. Leg je behoeften zo specifiek mogelijk uit. Mannen weten vaak niet wat ze willen. Ze zijn opgevoed om hun gevoelens te onderdrukken. Vrouwen zijn daarentegen zo gewend om voor iedereen te zorgen, waardoor ze ook niet weten wat ze willen. Er is zoveel aan de hand en de situatie verandert zo snel dat niemand alles zal opmerken wat iedereen nodig heeft of wenst. Dus vraag het rustig aan je partner en bespreek het met elkaar.

Wees eerlijk over je behoefte om alleen te zijn. Geef elkaar de tijd om alleen te zijn. We hebben allemaal tijd nodig om onszelf te ontstressen of gewoon in een alleen-zone te zijn. Neem de tijd om naar buiten te gaan, ga naar een andere kamer of sluit je deur voor een periode.

Maak tijd vrij voor elkaar. Elke partner en kind krijgt 10 of 15 minuten om te praten over wat er in hem/haar omgaat en waar hij/zij zich zorgen over maakt. De andere personen luisteren, erkennen de zorgen en ondersteunen. Reflecterend luisteren betekent dat een persoon praat en de andere personen luisteren. Vervolgens herhaalt de luisteraars wat ze gehoord hebben. Daarna kan van positie gewisseld worden. Dit voorkomt conflicten en het snijdt defensief gedrag. Dus geen probleemoplossende reacties geven, tenzij er specifiek om wordt gevraagd. Bij jongeren is het belangrijk dat het gesprek over het coronavirus, maar ook wat dit van hen vraagt, open wordt besproken. Neem hen serieus in hun vragen en zorgen en bevraag hen ook wat zij zelf al weten.

Neem de tijd voor zelfzorg. Zorg voor genoeg rust momentjes voor jezelf. De komende weken zal er veel emotie ontstaan. Dit is normaal. Echter, het is ook aan jou om emotionele regulatie te oefenen om thuis kalm te blijven met Yoga, Meditatie of Diepe ademhaling. Diepe ademhaling helpt je zenuwstelsel kalmeren en verandert je vlucht- of strijdreactie naar een rustige reactie. Diepe ademhaling kan helpen om je stress en angst te verminderen. Door langzamer en diep vanuit je buik te ademen, signaleer je je zenuwstelsel om te kalmeren. Mocht je begeleiding hierbij prettig vinden, dan zijn meditatieapps een goede oplossing hiervoor. Als we eenmaal de druk waar we onder staan als individuen herkennen, kunnen we de druk erkennen die onze partners ook voelen.

Breng wat humor in de gesprekken met je partner en je kinderen om plezier te verhogen en de spanning te verminderen. Of praat voor enige tijd over iets anders dan het coronavirus. Start samen een leuk project dat je hebt uitgesteld, zoals tuinieren, het lezen van een boek, of het opknappen van een plek in je huis.